آشنایی با تکنیک هزینه یابی جریان مواد (MFCA)

آشنایی با تکنیک هزینه یابی (حسابداری) جریان مواد (MFCA)

در روش های متداول حسابداری صنعتی و محاسبه قیمت تمام شده کالای نهایی، هزینه های زیر منظور و در نهایت قیمت تمام شده کالای ساخته شده محاسبه می شود.

• قیمت مواد اولیه به کار رفته
• هزینه های مستقیم تولید
• هزینه های غیر مستقیم تولید
• هزینه های استهلام ماشین آلات و تجعیزات
• هزینه کسورات بیمه و مالیات
• هزینه های انرژی
• سایر هزینه های فروش و اداری

    در این محاسبه، ضایعات تولید، تقریبا اجتناب ناپذیر فرض می شود و هزینه آن به قیمت تمام شده محصول اضافه و در واقع به مصرف کننده نهایی تحمیل می شود. اما در دنیای رقابتی امروز، با وجود تنوع محصولات و خدمات و همچنین خواست مشتری برای استفاده از خدمات بهتر با هزینه کمتر، این نگرش، پاسخگوی نیاز بازار نیست. هزینه های ایجاد ضایعات و دوباره کاری در فرآیند تولید، به زیان همه ذینفعان، از سهامداران و سرمایه گزاران کسب و کار تا توزیع کنندگان و مصرف کنندگان و همچنین، فعالان محیط زیست است، که ضایعات را ، برای محیط زیست خطرناک ارزیابی می کنند.

هزینه یابی (حسابداری) جریان مواد، تکنیکی برای محاسبه هزینه میزان کاسته شده از مواد اولیه در فرآیند تبدیل به کالانی نهایی است. در این تکنیک، فرض بر این است که در شرایط ایده آل، به هر مقدار ماده اولیه ای که در تولید محصول به کار می رود، به همان میزان محصول نهایی تحویل گرفته شود و در واقع، هدر رفت مواد اولیه به سمت صفر میل کند

   هدر رفت مواد (ضایعات) + محصول نهایی = مواد اولیه

    البته، در حال حاضر، تکنولژی تولید اجازه تحقق چنین هدفی را به ما نمی دهد، اما حرکت کردن به این سمت و سو، امکان پذیر است. کما این که در خیلی از کشورهای جهان، به عنوان یک اصل مسلم پذیرفته شده و اقدامات مؤثری هم در این جهت انجام گرفته است. برای آغاز حرکت، پس از تشکیل تیم حل مساله، باید، نخست موازنه ی وزنی بین مواد اولیه ورودی به تولید با محصول نهایی صورت بگیرد تا اختلاف وزن آن به دست آید. این اقدام تحت عنوان ایجاد مرکز موازنه مواد شناخته می شود. سپس این مقدار، با استفاده از تکنیک های مهندسی فرآیند، هزینه آن محاسبه و ایستگاه های تولیدکننده این نقصان و هزینه اضافی شناسایی می شوند. با اولویت بندی ایستگاه های هدر رفت بر اساس منطق پارتو، به دنبال راهکارهای ابتکاری برای کاهش میزان هدر رفت برویم. با اصلاح اولویت نخست، به طور طبیعی، اولویت بعدی تعیین کننده میزان هدر رفت است.   

    نمونه هایی از هدر رفت های مواد اولیه که به دلیل نقصان در شیوه و فنآوری تولید ایجاد می شود، عبارتند از مانده برش چوب، در فرآیند تولید محصولات چوبی، برش کاغذ در صنعت چاپ، مانده فلزات و پلاستیک، به دلیل مدل و قالب برش، هدر رفت محصولات کشاورزی در فصل برداشت محصول و یا پردازش آن در صنایع غذایی و مواردی از این دست است. حتی اضافه مواد اولیه در محصول نهایی که موجب حجیم شدن و یا افزایش بیمورد وزن محسوب می شود، در تکنیک MFCA مورد توجه است و هر گونه کاهش آن، سبب رضایت بیشتر مشتری به دلیل 1- کاهش قیمت تمام شده و 2- تناسب شکل، وزن و اندازه محصول با نیاز مشتری می شود.

به کارگیری این تکنیک، در دو مرحله ، امکان بهبود محصول نهایی را برای ذی نفعان فراهم می کند.

• به تصویر کشیدن جریان مواد؛
• تجزیه و تحلیل جریان؛

[1] Material Flow Cost Accounting