مفهوم بهره وری
در این توشتار می خواخیم در مورد مفهوم عملیاتی و کاربردی بهره وری، تاریخچه و ضرورت به کارگیری آن بیشتر بدانیم ...
بهره وری ، در معنای واژه، به نگرشی گفته می شود که بر اساس آن، کارهای امروز، باید بهتر از دیروز و فردا بهتر از امروز انجام شود. در این مفهوم، نکته ای نهفته است که در دنباله به آن می پردازیم.
بهره وری، مقهومی است که عمری به درازای بشریت دارد. از زمانی که انسان ها، آتش را شناختند، برای محافظت از خود ابزار ساختند، برای حفظ خانواده خود از باد و باران، به غارها پناه بردند، همواره در فکر بهتر زیستن بودند.
اما، مفهوم بهره وری، ه معنای علمی آن، در حدود کمتراز دو سده است که وارد ادبیات عمومی مدیریت شده است. بهره وری به معنای استفاده مؤثر و بهینه از مجموعه امکانات موجود و در اختیار، در واقع با انقلاب صنعتی و آغاز تولید انبوه کالا و خدمات به جامعه معرفی شد
واژه بهره وري مفهومي در ابتدا صنعتي بود که به تدريج به همه شئون اداري و اجتماعي نيز توسعه پيدا کرد. بهرهوري به معناي «انجام کار درست به روش صحيح» نگرشی است که طی آن با استفاده از تکنيکها و شيوههاي علمی، نحوه به کارگیری صحيح امکانات سخت افزاري، نرم افزاري و مغزافزاري در اختيار سازمان ها، سنجش ميشود.
مدیریت بهره وری، یعنی یافتن پاسخ منطقی به این پرسش که منابع و امکانات در اختیار این سازمان، صرف چه فعالیت هایی می شود و چه ارزشی برای ذی نفعان خود ایجاد می کند. هنگامی که به مفهوم ارزش می رسیم، به طور منطقی باید به سنجش و ارزیابی میزان ارزش افزوده حاصل از مجموعه فعالیت ها بپردازیم و از تکنیک هایی بهره بگیریم که ارزش افزوده را به حداکثر برساند. دلیل اهمین ارزش افزوده در هر سازمان آن است که سازمان، تنها در برابر سهامداران و سرمایه گذران خود مسئول نیست، بلکه باید در مقابل کارکنان، مشتریان نهایی، سازمان های بالادستی و عموم جامعه نیز، پاسخگو باشد. 
اما در خصوص ضرورت ارتقای بهره وری، باید گفت در دنیای امروز، آنچه که سطح کشورها را در مقایسه با یکدیگر مشخص می کند، میزان توانایی آنها در استفاده دست از منابع و اماکانات است. کشورهای آفریقایی بر دریایی از معادن ارزشمند زندگی می کنند، اما درآمد ناخالص آنها، از میانگین کشورهای اروپایی، بسیار کمتر است. در بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه، انرژی مورد استفاده دنیا ذخیره شده است، اما این کشورها از نظر تولید کالاهای صنعتی، به کشورهای توسعه یافته اروپایی و آمریکایی وابسته اند. یعنی به ناچار، منابع خود را به صورت خام در اختیار این کشورها می گذارند و کالاهای صنعتی را به قیمت دهها برابر از آنها می خرند.
توسعه اقتصادی و اجتماعی، مبتنی بر دو بال سرمایه گذاری (افزایش نهاده) و بهره وری (افزایش ستانده) استوار است. یعنی، همان طوری که مثلا برای بهبود خدمات درمانی و بیمارستانی، باید تخت های جدید و تجهیزات به روز نصب کنیم، به همان نسبت نیز باید به فکر استفاده مؤثر از تخت های موجود و امکانات و تجهیزات پزشکی فعلی باشیم. باید دید آیا همه مراجعات به بخش بیمارستانی ، به ویژه بیمارستان های وابسته به تامین اجتماعی، که در آن از بیمار هزینه کمی دریافت می شود، ضرورت دارد یا خیر.
تجربه اجرای پروژه های بهره وری در این بخش، نشان می دهد که درصد قابل توجهی از مراجعات، به دلیل مشکلات روحی و روانی افراد به ظاهر بیمار، اما در واقع میان سال و سالمندی است که از تنهایی، رنج می برند و درمان آنها، الزاما، خوردن دارو یا بستری شدن در بیمارستان و انجام عمل های سنگین و پرهزینه نیست. شاید بخشی از مداوای این عزیزان در تغییر الگوی زندگی و روی آوردن به ورزش های مناسب و معاشرت با دوستان و اعضای خانواده باشد.
این موضوع در مورد گسترش راهها، بزرگ راهها، مدارس، امکانات رفاهی، پاساژها و فروشگاهها و حتی تاسیسات زیربنایی مانند فرودگاه و راه آهن نیز صادق است. توسعه بدون افزایش این خدمات، ممکن نیست، اما تکیه صرف به گسترش آنها نیز، نه امکان پذیر است و نه مؤثر
در واقع، باید گفت توسعه و پیشرفت، بدون ارتقای بهره وری، امکان پذیر نیست. زیرا،منابع سازمان ها محدودند و نمی توان تنها به سرمایه گذاری اکتفا کرد. در ابعاد اقتصاد ملی، این موضوع، بغرنج تر و مهم تر می شود. هر چه بهره وری بالاتر، امکان جذب سرمایه نیز بالاتر می رود و بر عکس هر چه فرآیندهای اجرایی برای تبدیل نهاده به ستانده کند تر و ضعیف تر باشد، میل به سرمایه گذاری نیز کاهش پیدا می کند.
نمونه این ضعف را می توان در سرمایه گذاری های کلان ایرانی ها در کشور های درجه چندم آسیا و اروپا مشاهده کرد. در حالی که سرمایه گذار، حاضر به رف سرمایه خود در توسعه کشور نیست.
این مطلب ادامه دارد ....
